W mediach w okresie od jesieni do wiosny co rusz pojawiają się doniesienia o ofiarach zatrucia tlenkiem węgla. Jednak jak pokazują statystyki strażacy, niejednokrotnie wyjeżdżają do tego typu zdarzeń, również w miesiącach typowo letnich. Daje to wyraźny sygnał, że zagrożenie występuje nie tylko w okresie grzewczym, ale niemal przez cały rok. Dlatego dziś na blogu poruszymy temat tzw. „czadu”. Dlaczego jest tak niebezpieczny, jak go unikać i w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobom zaczadzonym?
Co to w ogóle jest ten czad?
Tlenek węgla, który potocznie nazywany jest czadem, to efekt niepełnego spalania paliw i materiałów palnych m.in. węgla, oleju opałowego, drewna czy gazu. Jego głównym źródłem są urządzenia grzewcze w gospodarstwach domowych tj. piecyki gazowe, kominki, piece kaflowe i kuchenki. Dlatego w większości przypadków poszkodowani trują się we własnych domach.
Jakie są główne przyczyny powstania tlenku węgla? Jest ich co najmniej kilka:
- Brak okresowych przeglądów stanu technicznego instalacji gazowych
- Nieserwisowane piecyki gazowe
- Zanieczyszczenia w przewodach spalinowych i wentylacyjnych
- Zły stan techniczny przewodów kominowych
- Wady konstrukcyjne instalacji grzewczych
- Nieprawidłowa cyrkulacja powietrza w pomieszczeniach
- Spaliny samochodowe
- Następstwa pożarów
Analizując przyczyny powstania tlenku węgla, łatwo wywnioskować, że aby uniknąć zatrucia, należy przestrzegać kilku istotnych zasad. Przede wszystkim należy systematycznie przeprowadzać kontrole szczelności przewodów kominowych, kontrolować stan techniczny instalacji gazowych oraz piecyków (przynajmniej 1 raz w roku). Zlecać kominiarzom czyszczenie przewodów spalinowych (4 razy w roku przy drewnie i węglu oraz 2 razy w roku przy paliwie ciekłym i gazowym). Należy zadbać, aby w domu była zachowana prawidłowa cyrkulacja powietrza. Wiele osób niedostatecznie wietrzy pomieszczenia w okresie zimowym, aby ograniczyć koszty ogrzewania, brak jest nawiewników w oknach. Niestety częstą praktyką jest zaklejanie kratek wentylacyjnych w obawie przed chłodnym powietrzem, co może kosztować Was lub Waszych bliskich życie.
Istnieje powszechna opinia, ze ryzyko zaczadzenia występuje tylko w uboższych gospodarstwach domowych ze względu na brak dobrej jakości instalacji gazowych i oszczędzanie na wizytach kominiarza czy serwisanta piecyków. Nic bardziej mylnego! Nawet w nowo wybudowanych domach zagrożenie występuje ze względu na montowanie zbyt szczelnych okien i drzwi. Pomieszczenia, gdzie odbywa się proces spalania (kuchnia, łazienka, kotłownia), powinno się często wietrzyć. Pamiętajcie także, aby nie odpalać aut w zamkniętych garażach, jest to bardzo niebezpieczne. Prawie 90% domów i mieszkań posiada urządzenia grzewcze, z których może wydobyć się tlenek węgla to sprawia, że praktycznie każdy z nas może stać się jego ofiarą!
Dobrą opcją jest zakup czujnika tlenku węgla.
To mała inwestycja w duże bezpieczeństwo, dlatego tym bardziej zachęcamy do zakupu! Te niewielkie urządzenie w razie wykrycia podwyższonego trującego stężenia w powietrzu poinformuje nas odpowiednio głośnym sygnałem dźwiękowym i świetlnym. Jest prosty w użyciu i cechuje go wysoka dokładność pomiarowa. Poinformuje o niebezpieczeństwie przede wszystkim w nocy kiedy nic nieświadomi domownicy śpią. Sami posiadamy takie urządzenia w swoich domach. Kosztuje tylko kilkadziesiąt złotych, a może uratować życie!
Dlaczego czad jest taki groźny?
Z tlenkiem węgla są trzy zasadnicze problemy: jest bezwonny, bezbarwny i bezsmakowy. Dla człowieka jest nie do wykrycia bez specjalnych urządzeń pomiarowych. Nie powoduje efektu duszenia, drażnienia czy łzawienia. Przez to nazywany jest cichym zabójcą. Łączy się około 300 razy szybciej z hemoglobiną niż tlen, co prowadzi do niedotlenienia tkanek i w konsekwencji do śmierci. W pierwszej kolejności uszkodzeniu ulęgają najbardziej wrażliwe na brak tlenu narządy, czyli serce i mózg. Toksyczność czadu nie jest skomplikowana, działa prosto i skutecznie szybko doprowadzając do zatrucia.
Pierwszymi objawami zatrucia są bóle i zawroty głowy, wymioty, zaburzenia widzenia, przyspieszone tętno i oddech. Przy niedużym, ale długotrwałym stężeniu często objawy te są błędnie diagnozowane. Przy większych stężeniach szybko dochodzi do utraty przytomności, śpiączki lub śmierci. Charakterystyczne dla ostrego zatrucia tlenkiem jest różowe zabarwienie skóry. Szczegółowe oznaki zatrucia przy poszczególnych stężeniach podane są w tabeli (dane KG PSP 2019):
Jak udzielić pierwszej pomocy?
Jeśli sami poczujemy pierwsze niepokojące objawy zatrucia, musimy jak najszybciej otworzyć okna i opuścić skażoną strefę. Jeśli zdarzy się nam trafić na osobę z podejrzeniem zaczadzenia, to zgodnie ze standardami medycyny ratunkowej musimy w pierwszej kolejności odizolować poszkodowanego od źródła zaczadzenia, wyprowadzając, lub wynosząc poza strefę niebezpieczną. Uważajcie, aby samemu nie ulec zatruciu podczas udzielania pomocy! Należy dostarczyć jak najwięcej świeżego powietrza poprzez otwarcie okien i jeśli to możliwe zamkniecie dopływu substancji szkodliwej. Dzwonimy pod numer alarmowy 112 i informujemy dyspozytora, co się stało. Sprawdzamy stan świadomości oraz podstawowe parametry życiowe poszkodowanego. Jeśli jest nieprzytomny, a oddycha, to układamy go w pozycji bocznej bezpiecznej z częstą kontrolą oddechu. Jeśli stwierdzimy po udrożnieniu dróg oddechowych brak oddechu przystępujemy do resuscytacji krążeniowo–oddechowej (w sekwencji 30 uciśnięć i 2 wdechy) do czasu przybycia Zespołu Ratownictwa Medycznego.
Pamiętajcie, że wg statystyk do zatrucia tlenkiem węgla w 84% procentach dochodzi we własnych domach. Najwięcej zdarzeń ma miejsce podczas kąpieli także zwracajcie uwagę na swoich domowników gdy przez dłuższy czas przebywania w łazience nie słychać żadnych odgłosów. U Nas w domu świetnie się sprawdza śpiewanie podczas brania prysznica, co informuje, że wszystko jest ok. Pierwszymi ratownikami zazwyczaj jest najbliższa rodzina lub sąsiedzi, ponieważ żadna karetka nie jest w stanie pojawić się odpowiednio szybko. Aby poszkodowana osoba miała jakiekolwiek szanse na przeżycie, musi w pierwszych minutach od zaczadzenia uzyskać odpowiednia pomoc. Pamiętajcie, że aby, wiedzieć jak jej skutecznie udzielić należy znać odpowiednie sekwencje działań ratowniczych.
Przypominamy! Jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę zakresu pierwszej pomocy, poznać skuteczne metody jej udzielania w różnych stresujących sytuacjach, napisz do nas.
Źródło:
- https://www.ppoz.pl/rozpoznawanie-zagrozen/1093-ale-czad
- https://www.ppoz.pl/rozpoznawanie-zagrozen/1094-uspiona-czujnosc
- https://www.ppoz.pl/index.php/ratownictwo-i-ochrona-ludnosci/1920-tlenek-wegla-pod-lupa
Przykładowe artykuły prasowe dotyczące ofiar zaczadzenia:
- https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-03-17/pomorskie-12-latka-zmarla-po-zatruciu-tlenkiem-wegla/
- https://dziennikbaltycki.pl/zatrucie-tlenkiem-wegla-w-slupsku-roczne-dziecko-w-szpitalu/ar/11664159
- https://www.o2.pl/informacje/13-latka-zatrula-sie-czadem-podczas-kapieli-czy-mozna-bylo-temu-zapobiec-6535541852715904a
- https://www.tubalecznej.pl/wiadomosci/naprawial-samochod-w-garazu-zatrul-sie-czadem/IPaRRKl8unkkCVFAOSjL
- https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2019-09-18/matka-i-piatka-jej-dzieci-zatruly-sie-czadem-w-najciezszym-stanie-14-latka/